آنالیز روغن و جنبه های کاهش هزینه های آن + فایل pdf

آنالیز روغن و صرفه جوئیهای غیر مستقیم

در این لینک یک فایل pdf از کتاب آنالیز روغن دکتر مهران نقدیان قرار گرفته که می توانید با کلیک بر روی کلمه ocm به صورت رایگان دانلود و مطالعه کنید این کتاب به زودی به صورت خرید و دانلود آن در اختیار علاقه مندان قرار گرفت.

الف)‌ آنالیز روغن و افزایش عمر دستگاه :

اعمال برنامه CM یا آنالیز روغن باعث شناسائی و کنترل شرایط و عواملی میشوند که استهلاک ماشین آلات را سرعت می بخشند. منظور شرایط و عواملی است که بتدریج اثر گذار بوده و در بلند مدت باعث کاهش عمر ماشین و تعمیرات اساسی می شوند. این عوامل معمولا”‌آثار فرسایش محسوس و فوری روی ماشین ندارند. البته در چنین مواردی محاسبه ‌صرفه جوئیهای حاصل از اعمال برنامه CM یا آنالیز روغن براحتی و مستقیما” قابل محاسبه نمی باشد.

بطور مثال در ایران آلودگی سیلیس از عوامل عمده تشدید فرسایش می باشد. در شرایط آلودگی شدید اثر فرسایشی کوتاه مدت و فوری و درصورت آلودگی خفیف، فرسایشی کند و بلند مدت حاصل خواهد شد. از طریق اعمال برنامه CM وجود آلاینده ها بطور مستمر کنترل و قبل از بروز هر گونه عیب لازم به تعمیر و تنها با سرویس و برخی اقدامات اولیه مشکل رفع می شود. البته محاسبه صرفه جوئی حاصل از اعمال CM که فرسایش بلند مدت ناشی از آلودگی خفیف را کنترل می نماید، کار آسانی بنظر نمی رسد. البته در همین مورد

میتوان به کارهای تحقیقی فراوانی که در دیگر کشورها  انجام شده اشاره نمود. بطور مثال در یک شرکت حمل و نقل بزرگ ( دارای 2500 دستگاه اتوبوس، کامیون و تریلی)‌با کاهش حدودا”‌25% آلودگی سیلیس روغن موتور ماشین آلات خود سالیانه معادل قیمت 60 اتوبوس نو صرفه جوئی حاصل نموده  است.

مورد بسیار متداول در ایران استفاده از روغنهای نامناسب و یا تقلبی در دستگاهها می باشد که آثار فرسایشی بلند مدت داشته و معمولا” در کوتاه مدت آثار سوء آن محسوس نمی باشد که از طریق برنامه CM قابل کنترل می باشد. اطلاعاتی را در سایت نوریا مطالعه کنید

همچنین در بسیاری از موارد با اعمال برنامه CM  عیوب بالقوه ، قبل از بروز و هر گونه آثار تخریبی و فرسایشی روی قطعات حذف می شوند. در چنین مواردی نیز محاسبه صرفه جوئی واقعی برنامه CM  کار مشکلی بنظر میرسد. ولی در توجیه اقتصادی و برآورد صرفه جوئیهای حاصل از برنامه CM ، ملحوظ نمودن این موارد نظیر برخی تنظیمات جزئی بسیار ضروری و مهم می باشد..

ب)‌ آنالیز روغن و کاهش توقفهای زنجیره ای:

  صرفنظر از برخی مواردیکه ماشین آلات و تجهیزات بصورت منفرد و مستقل از دیگر تجهیزات مشغول کار بوده و توقف و خرابی آنها اثر مستقیم و یا محسوس روی برنامه کاری     ماشین آلات دیگر ندارند، در اکثریت موارد معمولا”‌ ماشین آلات و تجهیزات بصورت تیمی و در ارتباط با یکدیگر کار میکنند. این وضعیت در صنایع تولیدی و یا عمرانی کاملا”‌معمول می باشد. در روشهای سنتی(نت) که خرابی و توقف خارج از برنامه متداول می باشد، کاردیگر ماشین آلات در اثر خرابی و توقف یک دستگاه، مختل و یا دچار ناهماهنگی و افت شدید می شود.

در حالیکه در برنامه های (نت) مبتنی بر CM ، علاوه بر پیش بینی و پیشگیری از عیوب و توقف ماشین آلات میتوان بدلیل اطلاع بموقع از احتمال توقفهای  اجتناب ناپذیر، نسبت به چاره جوئی و برنامه ریزی بموقع و احتمالا” جایگزینی دستگاه مناسب، از توقف و یا کاهش کارائی دیگر تجهیزات و یا ماشین آلات مرتبط پیشگیری نمود. در محاسبه واقعی صرفه جوئیهای حاصل از اعمال برنامه CM بایستی هزینه ناشی از توقفهای زنجیره ای را کاملا” در نظر گرفت. گاهی هزینه ناشی از توقفهای زنجیره ای چندین بار بیش از هزینه تعمیرات خود دستگاه متوقف شده می باشد. صرفه جوئی حاصل از پیشگیری از توقفهای زنجیره ای از طریق محاسبه جمع هزینه توقف تک تک ماشینها بدست خواهد آمد.

ج)‌آنالیز روغن و کاهش ضایعات توقفها:

در صنایع مختلف و یا در فعالیتهای اجرائی، توقفهای ناگهانی و پیش بینی نشده معمولا“‌ منجر به ضایعات در مواد اولیه، تولید و یا خسارات به خودکار میگردد. بطور مثال میتوان تصور نمود که در فرایند تولید فولاد و یا مواد غذائی فاسد شدنی، توقف ناگهانی خط بدلیل خرابی یکی از قسمتها چگونه مواد مذاب و یا مواد اولیه غذائی در معرض نابودی قرار خواهند گرفت و یا چه مشکلاتی ایجاد خواهد شد.

همچنین تأخیر در اجرای پروژه هائی  نظیر سد سازی و یا دیگر فعالیتهای عمرانی که معمولا” ناشی از خرابی و آماده نبودن ماشین آلات و تجهیزات است گاها”‌چه خسارات جبران ناپذیری را بوجود خواهد آورد. اعمال برنامه‌CM در سیستم (نت) حداکثر امکان را در جهت پیش بینی خرابی ماشین و چاره جوئی برای جایگزین و یا تعمیر بموقع را بوجود خواهد آورد و از توقف ناگهانی خط  احتراز خواهد شد.

ملاحظه می شود ضایعات و خسارات سنگین ناشی از روشهای سنتی (نت) در این زمینه ، گاهی عظیم و غیر قابل تصور است که با اجرای برنامه های نوین (نت) احتمال بروز آن به حداقل خواهد رسید. در بررسی و ارزیابی جنبه های اقتصادی حاصل بکارگیری برنامه های CM  صرفه جوئیهای حاصل از عدم توقف ناگهانی و برنامه ریزی نشده ماشین آلات با دقت قابل قبول قابل محاسبه می باشد.

د) آنالیز روغن و کاهش سرمایه گذاری مضاعف:

در بسیاری از صنایع و پروژه های مهم اجرائی و عمرانی ، بدلیل اهمیت و ضرورت استمرار کار از یک طرف و عدم اطمینان از سلامت کار ماشین آلات مربوطه از طرف دیگر، مدیران بهره برداری  و یا تولید ناچارا” اقدام به سرمایه گذاری و خرید ماشین آلات اضافی (Standby)‌ برای توقفهای ناگهانی ماشین آلات خط می نمایند.

در بسیاری از صنایع با اجرای برنامه CM با آنالیز روغن، ضمن افزایش قابلیت اطمینان دستگاهها و فراهم آمدن امکان پیش بینی زمان خرابی و یا تعمیر آنها، نیاز به خرید و تأمین ماشین آلات مضاعف را به حداقل  می رسانند. به این ترتیب میتوان کاهش سرمایه گذاری مورد نیاز برای تأمین ماشین آلات اضافی و هزینه‌ نگهداری آنها را بعنوان بخشی از صرفه جوئیهای حاصل از برنامه CM آنالیز روغن به حساب آورد. بدیهی است که بسته به نوع صنعت و موضوع فعالیت ، حجم سرمایه گذاری و هزینه های مربوطه متفاوت خواهد بود و لذا صرفه جوئیهای حاصل نیز متناسب خواهد بود.

هـ ) آنالیز روغن و بهینه سازی انبار قطعات یدکی :

متأسفانه این مفهوم که نگهداری ماشین آلات مساویست با تعمیر و تعمیر متکی است به قطعات از دیر باز در سیستم (نت) ماشین آلات و تجهیز در اکثریت صنایع کشور پذیرفته شده است و مدیران بخشهای اجرائی نیز بهترین راه پشتیبانی ماشین آلات را در تقویت سیستم تدارک و تأمین قطعات و اعتبارات مورد نیاز میدانند.

معمولا” ایجاد انبارهای بزرگ قطعات یدکی و تخصیص اعتبارات سنگین برای انباشتن و ذخیره سازی طیف گسترده ای از انواع قطعات یدکی مورد نیاز ، مهمترین و شاید تنها اقدام معمول مدیران بالادست به ماشین آلات می باشد.

ایجاد انبارهای بزرگ قطعات یدکی، مستلزم خروج ارز از کشور و محبوس شدن حجم بالائی از سرمایه کشور در قالب قطعات برای مدتهای نامحدودی می گردد. بر اساس گزارشها و تجارب موجود، ضایعات قطعات انباری، بویژه قطعات کند مصرف بسیار بالا است و بطور معمول بخش قابل توجهی از قطعات گران قیمت، که معمولا” خریدهای خارجی نیز هستند، بدلیل گذشت زمان، عدم نیاز و یا عدم  نگهداری مناسب در انبار، از رده خارج می شوند و به این ترتیب سالیانه مبلغ هنگفتی از سرمایه  ملی از بین میرود. با بهره گیری از برنامه های CM آنالیز روغن در سیستم (نت) ماشین آلات بدلیل کاهش قابل توجه خرابیها و از طرف دیگر امکان برنامه ریزی تعمیرات، به انبارهای قطعات یدکی بسیار کوچکتری نیاز خواهد بود.

زیرا هم مصرف قطعات بشدت کاهش می یابد و هم بدلیل اطلاع بموقع از عیب و زمان تعمیر امکان سفارش و خرید قطعه وجود داشته و ضرورتی برای انباشت ونگهداری حجم بالائی از قطعات نمی باشد. محاسبه صرفه جوئی حاصل از این فرایند بر اساس تجربه و مقایسه دو سیستم سنتی و نوین مقدور می باشد. بر اساس برخی گزارشها حجم قطعات یدکی انباری در (نت) متکی به CM  آنالیز روغن از نظر حجم سرمایه در مقایسه با  (نت) سنتی به کمتر از یک پنجم خواهد رسید.

و) آنالیز روغن و بهبود ابعاد ایمنی:

شاید مهمترین دلیل برای توسعه و تعمیق برنامه های CM آنالیز روغن در بسیاری از ارتشهای جهان و تجهیزات هوائی را بتوان در مسائل ایمنی و اقتصادی جستجو نمود. امروزه برنامه آنالیز روغن تقریبا” در برنامه (نت) همه هواپیماهای نظامی و غیر نظامی جهان قرار دارد.

 بویژه علت اصلی بکارگیری برنامه CM آنالیز روغن در سیستم هیدرولیک و موتور هواپیما های مسافری        جنبه های ایمنی ذکر می شود. علاوه بر روشهای مختلف (نت)، کنترل و عیب یابی این تجهیزات به کمک برنامه CM آنالیز روغن باعث کاهش حوادث ناگوار هوائی و کاهش هزینه راهبری ناوگانهای هوائی می شود. بروز هرگونه عیب فنی هواپیما در حین پرواز، باعث فاجعه های جبران ناپذیر جانی و مالی خواهد شد. بنابر گزارش Rolles Royes ، 75% خرابیهای سیستمهای هیدرولیک از نوعی است که آلودگی روغن نقش مؤثری در ایجاد آن دارد. با اجرای برنامه CM آنالیز روغن ،کنترل و شناسائی عیب و آلودگی روغن به آسانی امکان پذیر می باشد.

شاید محاسبه صرفه جوئی حاصل از اعمال برنامه CM آنالیز روغن در بخش ایمنی و اموریکه جان انسانها مطرح است براحتی امکان نداشته باشد، در عین حال می توان بر اساس شاخصهائی اعداد و ارقام این بخش را نیز استخراج نمود. بنابر گزارش ارتش آمریکا، بکارگیری گسترده برنامه CM آنالیز روغن در کلیه نیروهای سه گانه آن کشور بدلیل صرفه جوئیهای غیر قابل تصور اقتصادی و افزایش ایمنی در عملیات می باشد.

صنایع نظامی و پایش وضعیت

شاید لازم به توضیح نباشد که دریک عملیات نظامی، حصول اطمینان از سلامت و کارائی تجهیزات تا چه درجه ای از اهمیت قرار دارد و بالعکس عدم اطمینان از کارائی تجهیزات و احتمالا” بروز نقص و توقف تجهیزات در حین عملیات چه نتایج فاجعه آمیز و سرنوشت سازی خواهد داشت . هر چند تبدیل برخی از تبعات به اعداد و ارقام اقتصادی بنظر غیر ممکن می رسد، برنامه های CM آنالیز روغن بمیزان غیر قابل تصوری ضریب ایمنی و اطمینان را از طریق اطلاع بموقع از وضعیت دستگاه، افزایش می دهد.

ز) ocm و برنامه های کنترلهای مدیریتی :

بدون شک رمز موفقیت هر مجموعه اجرائی و یا اقتصادی در درجه اول در گرو سازماندهی و مدیریت آن مجموعه می باشد. اطلاع رسانی دقیق و مستند به مدیران قطعا” عامل بسیار تعیین کننده در برنامه ریزی و اعمال کنترلهای لازم و بهینه سازی سیستم می باشد. اجرای برنامه CM  آنالیز روغن اطلاعات گسترده و مستندی را در مورد عملکرد بخشهای پائین دست ارائه می نماید. برخی از این محورها عبارتند از:

• کیفیت و صحت و سقم مشخصات مواد مصرفی نظیر روغن و فیلتر که نقش بسیار مهمی در سلامت و عمر ماشین آلات دارند.
• چگونگی انجام خدمات مورد انتظار نظیر کیفیت انجام سرویسها و صحت اجرای برنامه تعمیرات زمانی
• کیفیت تعمیرات و قطعات مصرفی
• کیفیت کار دستگاه و نحوه عملکرد اپراتور
• تحقیق، شناسائی و کنترل عیوب کثیرالوقوع و عوامل تشدید فرسایش

بر اساس تجارب و گزارش های موجود در فرایند اجرای برنامه CM آنالیز روغن مدیران در سطوح وامور مختلف اطلاعات مورد نیاز خود را جهت برنامه ریزی و کنترلهای مختلف از نتایج حاصل از آنالیز روغن و تحلیلهای مربوطه برداشت مینماید. خرید و استفاده سهوی و یا عمدی مواد مصرفی که منجر به خسارات کوتاه مدت و بلند مدت دستگاهها می شود براحتی قابل شناسائی و کنترل می باشد. بروز خسارات و عیوب مشکوک نیز قابل بررسی و کنترل می باشد . همچنین مدیران اجرائی بر بر اساس اطلاعاتی که از وضعیت حال و آتی تجهیزات خود دارند نسبت به برنامه ریزی کاری خود اقدام خواهند نمود. هر چند محاسبه صرفه جوئیهای حاصل از تقویت اطلاعات مدیران آسان بنظرنمی رسد، با اینحال در صورت آنالیز عوامل و محورهای موثر میتوان با تقریب قابل قبول ، نسبت به تبدیل میزان آثار بهبود سیستم مدیریت به اعداد و ارقام اقدام نمود.

ح) آنالیز روغن و کاهش مصرف انرژی :

هر چند عدم صرفه جوئی در مصرف سوخت و انرژی بعنوان یک پدیده غیر قابل قبول و بخشی از فرهنگ ناپسند مصرفی در کشور ارزیابی میگردد ولی به هرحال این مشکل علاوه بر ریشه های فرهنگی و رفتاری جامعه، ناشی از مسائل فنی و یا روشهای راهبری و نگهداری تجهیزات میباشد. بطور مثال درصد قابل توجهی از انرژی سیستمهای مکانیکی بدلیل استفاده از روانکارهای نامناسب و یا اصطکاک مازاد سیستم به هدر میرود.

در این رابطه بهره گیری از علم ترایبولوژی و برنامه های CM آنالیز روغن که در یک دوره آموزشی کامل بیان شده بسیار کارساز می باشد. اولین بررسی اقتصادی صرفه جوئیهای انرژی حاصل از بکارگیری ترایبولوژی در صنایع کشور انگلستان سالیانه صدها میلیون پوند (‌آمار بیست سال قبل ) برآورد گردید.

با بهره گیری از برنامه های CM آنالیز روغن و اعمال کنترلهای مختلف میتوان در مصرف سوخت و انرژی  صرفه جوئی نمود. در این زمینه شاید بتوان به موضوع تنظیم نبودن سیستم سوخت و یا آلودگی سوخت موتورهای دیزلی اشاره نمود. بررسی جنبه های اقتصادی در این زمینه نیاز به مطالعات بیشتری در داخل کشور دارد.

طبق تحقیقات انجام شده در صنایع انگلستان 5 % صرفه جوئی های حاصله بواسطه بهبود شرائط روانکاری دستگاهها مربوط به صرفه جوئی انرژی می باشد و از دو جنبه مستقیم و غیر مستقیم قابل بررسی است ( جدول 1) .

      آنالیز روغن و صرفه جوئی های مستقیم انرژی :

                    – صرفه جوئی انرژی بواسطه کاهش اصطکاک(استفاده و کنترل روانکار مناسب دستگاه)

                – صرفه جوئی انرژی مورد نیاز جهت ساخت قطعات جایگزین شونده

                – صرفه جوئی انرژی مورد نیاز جهت فراهم نمودن مواد مصرفی جایگزین شونده

               – کنترل و کاهش مصرف سوخت و انرژی، ناشی از تنظیم و بدون عیب کار کردن دستگاه

      صرفه جوئی های غیر مستقیم انرژی :  صرفه جوئی های حاصل از  صرفه جوئی های مستقیم، نظیر: صرفه جوئی در سرمایه گذاری هائی که بایستی برای جبران تلفات اصطکاک انجام داد. صرفه جوئیهای ناشی از کاهش ضایعات زیست محیطی که در اثر کاهش مصرف انرژی ایجاد میشودو غیره.   

جدول 1: جنبه های صرفه جوئی انرژی بواسطه بهبود مفاهیم روانکاری

همین طور طبق گزارش کمیته تحقیقات روانکاری ASME  در برنامه ( استراتژی حفاظت انرژی از طریق مفاهیم روانکاری ) با صرف 24 میلیون دلار در زمینه تحقیقات و توسعه مفاهیم روانکاری می توان سالانه 11% صرفه جوئی انرژی حاصل نمود که معادل 16 هزار میلیون دلار خواهد بود.

 ط)محیط زیست و برنامه ocm :

 بدیهی است که مصرف سوخت و انرژی اثر مستقیمی در آلودگی محیط زیست دارند. همانطوریکه ذکر شد متأسفانه در مقایسه با سایر کشور های جهان مصرف سرانه سوخت و انرژی کشورمان بسیار بالا (‌جزء و چند کشور اول جهان ) می باشد. در این صورت بالابودن میزان آلودگیهای محیطی و مشکلات زیست محیطی غیر منتظره به نظر نخواهد رسید.

بر آورد ضایعات ناشی از  تخریب محیط زیست در دو محور اقتصادی و زیستی قابل بررسی می باشند و البته هر دوی این موارد آثار مستقیمی بر یگدیگر دارند. امروزه در جهان میلیاردها دلار سالانه صرف جبران ضایعات مستقیم و غیر مستقیم مسائل زیست محیطی میگردد.

برنامه های CM آنالیز روغن نقش قابل توجهی در کنترل و کاهش آثار تخریبی کار ماشین آلات و صنایع مختلف بر محیط زیست دارد. از طریق CM آنالیز روغن علاوه بر کاهش میزان مصرف انرژی و سوخت که اثر مستقیم آن بر کنترل آلودگی محیط زیست به حساب می آید، پیشگیری از عیوب و کنترل کارماشین آلات و تجهیزات باعث کاهش شدید آلودگیهای زیست محیطی  می گردد. بطور مثال کاهش مصرف روغن  یکی از دست آوردهای اجرای CM آنالیز روغن است که در برخی سازمانها تا 50% گزارش شده است. انجام    پروژه های و تحقیقات علمی در این زمینه جهت تبدیل آثار این کنترلها به اعداد و ارقام اقتصادی ضروری به نظر میرسد.

طبق گزارش آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (U.S Environmental Protection Agency)  سالانه بیش از 700 میلیون لیتر روغن موتور مصرف شده اتومبیل ها و کامیون ها در زباله ها رها شده و یا در مجرای فاضلاب ها و اراضی ریخته میشود. ( جالب است که فقط یک لیتر روغن موتور مصرف شده می تواند یک میلیون لیتر آب را آ لوده کند.)